سرمایه‌گذاری غیرمستقیم یکی از مهم‌ترین راهکارهای حفظ و افزایش ارزش دارایی در طول زمان است. در ایران، سرمایه‌گذاری به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود. سرمایه‌گذاری مستقیم شامل خرید مستقیم دارایی‌هایی مانند سهام، طلا یا املاک است، در حالی که در سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، افراد سرمایه خود را از طریق نهادهای مالی مدیریت‌شده مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سبدگردانی به کار می‌گیرند. این روش‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بدون نیاز به داشتن دانش تخصصی یا صرف زمان زیاد، از فرصت‌های بازارهای مالی بهره‌مند شوند. در این مقاله، انواع روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در ایران را بررسی خواهیم کرد و به مزایا و معایب هر روش خواهیم پرداخت.
۱. صندوق‌های سرمایه‌گذاری
یکی از رایج‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. این صندوق‌ها توسط مدیران مالی حرفه‌ای مدیریت شده و بسته به نوع آن‌ها، ترکیب دارایی‌های مختلفی را در بر می‌گیرند. سرمایه‌گذاران می‌توانند متناسب با سطح ریسک‌پذیری و اهداف مالی خود، در انواع مختلف صندوق‌های سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاری کنند.
الف) صندوق‌های درآمد ثابت
صندوق‌های درآمد ثابت بیشتر دارایی خود را در اوراق با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت، سپرده‌های بانکی و اسناد خزانه دولتی سرمایه‌گذاری می‌کنند. این نوع از صندوق‌ها ریسک کمتری دارند و برای افرادی که به دنبال درآمد پایدار و کم‌ریسک هستند، گزینه مناسبی محسوب می‌شوند.
از جمله صندوق‌های درآمد ثابت قابل‌توجه در ایران، می‌توان به صندوق آفاق و صندوق آکورد اشاره کرد. صندوق آفاق یک صندوق ETF درآمد ثابت است که نقدشوندگی بالایی دارد و مناسب افرادی است که به دنبال سرمایه‌گذاری کم‌ریسک هستند. صندوق آکورد نیز یک گزینه مناسب برای سرمایه‌گذارانی است که تمایل دارند از مزایای صندوق‌های درآمد ثابت بهره‌مند شوند، درحالی‌که بازدهی معقولی نیز داشته باشند. این صندوق‌ها به دلیل ترکیب دارایی‌های مطمئن، گزینه‌ای محبوب در میان سرمایه‌گذاران محسوب می‌شوند.
صندوق‌های درآمد ثابت اغلب دارای پرداخت سود دوره‌ای هستند که معمولاً به‌صورت ماهانه یا سه‌ماهه به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود. این ویژگی آن‌ها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای افراد بازنشسته یا کسانی که به دنبال جریان درآمدی ثابت هستند، تبدیل می‌کند.
ب) صندوق‌های سهامی
صندوق‌های سهامی بخش عمده‌ای از دارایی خود را در سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند. این صندوق‌ها پتانسیل بازدهی بالاتری دارند اما هم‌زمان ریسک بیشتری را نیز به همراه دارند. سرمایه‌گذارانی که دید بلندمدت دارند و توانایی پذیرش نوسانات بازار را دارند، معمولاً از این نوع صندوق‌ها استقبال می‌کنند.
در ایران، صندوق‌های سهامی مختلفی وجود دارند که بسته به نوع استراتژی مدیریت، ممکن است بازدهی‌های متفاوتی را ارائه دهند. برخی از این صندوق‌ها به‌طور فعالانه مدیریت می‌شوند تا بیشترین بازده را کسب کنند، درحالی‌که برخی دیگر استراتژی‌های کم‌ریسک‌تری را دنبال می‌کنند. در هر صورت، انتخاب یک صندوق مناسب نیازمند بررسی عملکرد گذشته، میزان کارمزدها و سیاست‌های مدیریت آن است.
ج) صندوق‌های مختلط
این صندوق‌ها ترکیبی از اوراق با درآمد ثابت و سهام هستند و نسبت به صندوق‌های سهامی ریسک کمتری دارند. در عین حال، بازدهی آن‌ها از صندوق‌های درآمد ثابت بیشتر است. این ویژگی باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران با سطح متوسطی از ریسک‌پذیری، بتوانند از این صندوق‌ها استفاده کنند. صندوق گلرنگ، یکی از صندوق‌های مختلطی است که سرمایه‌گذاران می‌توانند با کمک روش‌های متعددی در آن سرمایه‌گذاری کنند. یکی از این روش ها پلتفرم “ازکی سرمایه” است.
صندوق‌های مختلط معمولاً درصد مشخصی از دارایی خود را در اوراق با درآمد ثابت و درصد دیگری را در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند. به همین دلیل، در دوران رونق بازار سهام، بازدهی خوبی دارند و در دوران رکود، افت قیمت کمتری را تجربه می‌کنند. این انعطاف‌پذیری یکی از مهم‌ترین مزایای این نوع صندوق‌ها محسوب می‌شود.
د) صندوق‌های قابل معامله (ETF)
این صندوق‌ها در بورس معامله می‌شوند و قابلیت خرید و فروش روزانه دارند. ETFها تنوع بالایی دارند و در گروه‌های مختلف از جمله سهامی، درآمد ثابت و کالایی قابل دسترسی هستند. سرمایه‌گذاران می‌توانند مانند سهام عادی، این صندوق‌ها را در بورس خرید و فروش کنند که این امر به افزایش نقدشوندگی آن‌ها کمک می‌کند.
یکی از مهم‌ترین مزایای ETFها، هزینه‌های کمتر نسبت به سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری سنتی است. همچنین، شفافیت اطلاعاتی بیشتری دارند، زیرا ترکیب دارایی‌های آن‌ها به‌صورت منظم منتشر می‌شود. این ویژگی‌ها باعث شده تا ETFها به یکی از محبوب‌ترین ابزارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم تبدیل شوند.
هـ) صندوق‌های طلا
صندوق‌های طلا بخش عمده‌ای از دارایی خود را در اوراق مبتنی بر طلا سرمایه‌گذاری می‌کنند. این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا بدون نیاز به خرید فیزیکی طلا، از تغییرات قیمت آن سود ببرند. سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ها مخصوصاً در شرایط نوسانی بازار و تورم بالا، گزینه‌ای مطمئن محسوب می‌شود.
و) صندوق‌های کالایی
این صندوق‌ها بر روی سایر کالاها مانند محصولات کشاورزی، فلزات صنعتی و انرژی متمرکز هستند. سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران امکان تنوع‌بخشی به سبد دارایی‌ها را می‌دهد و از تأثیر نوسانات اقتصادی و ارزی بر سرمایه جلوگیری می‌کند.
۲. مقایسه روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم
| نوع سرمایه‌گذاری | ریسک | بازدهی | نقدشوندگی |
|---|---|---|---|
| صندوق‌های درآمد ثابت | کم | متوسط | بالا |
| صندوق‌های سهامی | زیاد | زیاد | متوسط |
| صندوق‌های مختلط | متوسط | متوسط | متوسط |
| صندوق‌های قابل معامله (ETF) | متغیر | متغیر | بالا |
| صندوق‌های طلا | متوسط | زیاد | بالا |
| صندوق‌های کالایی | متوسط | متغیر | متوسط |
| سبدگردانی اختصاصی | متغیر | متغیر | پایین |
۳. سبدگردانی اختصاصی
سبدگردانی اختصاصی یکی دیگر از روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است. در این روش، شرکت‌های سبدگردان با بررسی میزان سرمایه و میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار، یک پرتفوی اختصاصی برای وی تشکیل داده و به مدیریت آن می‌پردازند. از جمله مزایای سبدگردانی اختصاصی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها
- تخصیص بهینه دارایی‌ها بر اساس شرایط بازار
- امکان شخصی‌سازی پرتفوی بر اساس اهداف سرمایه‌گذاری فردی
- ریسک کنترل‌شده بر اساس استراتژی‌های سرمایه‌گذاری
جمع‌بندی
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم یکی از بهترین راه‌های ورود به بازارهای مالی با ریسک کمتر و بازدهی مناسب است.
