سبدگردانی (مدیریت پرتفوی) یا Portfolio Management خدماتی است که شرکت‌های سبدگردان ارائه داده و سرمایه‌گذاران برای مدیریت، چیدمان سبد دارایی و رسیدن به اهداف مالی خود از آن بهره می‌برند.
سبدگردانی به معنای سپردن دارایی‌های شخص حقوقی یا حقیقی مجاز برای تصمیم‌گیری بهتر و حرفه‌ای تر برای سرمایه خود در حیطه خرید، فروش و یا نگهداری اوراق و سهم‌ها است و سبدگردان به دلیل تبحر و اشراف بیشتر بر بازار به‌جای سرمایه‌گذار تمام این تصمیمات را می‌گیرد. سبدگردان به پشتوانه تخصص و تجربه خود و در راستای کسب سود برای سرمایه‌گذار و حرکت در راستای هدف وی، دارایی‌های سبد را مشخص و نسبت آن را تعیین می‌کند.
برخی افراد علی رغم داشتن سرمایه و علاقه به حضور در بازار سرمایه به دلیل عدم دانش و یا وقت کافی امکان حضور در بازار را ندارند؛ اما سبدگردانی اختصاصی از روش‌های سرمایه‌گذاری غیر مستقیم است که برای این دسته از سرمایه‌گذاران نیز مناسب می‌باشد.
تفاوت و تشابه صندوق سرمایه‌گذاری با سبدگردانی
صندوق‌های سرمایه‌گذاری با جمع‌آوری دارایی‌های خرد افراد اقدام به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های مختلف می‌کنند. به عبارتی این صندوق‌ها امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ کم را نیز برای افراد فراهم می‌کنند و افراد با سرمایه‌ها و اهداف مالی متفاوت می‌توانند صندوق‌های متنوعی پیدا کنند.
سبدگردانی نیز روشی از راه‌های سرمایه‌گذاری است که در آن شرکت‌هایی که مجوزهای لازم جهت خرید و فروش سهام، مشاوره سرمایه‌گذاری در بورس و مدیریت دارایی افراد را از سازمان بورس و اوراق بهادار کسب کرده و اقدام به سرمایه‌گذای اختصاصی برای افراد با مبالغ بالا و به صورت اختصاصی می‌کنند.
این دو روش هردو در بهرهگیری از مدیریت حرفه‌ای دارایی، استفاده از تجارب افراد مشرف به بازار سرمایه، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بورس، افزایش احتمال کسب بازده بالا و مناسب دانست. اما تفاوت آن‌ها در این است که صندوق‌ها برای جمع آوری مبالغ خرد تاسیس شده و به صورت جمعی و با صلاحدید مدیر صندوق سرمایه‌گذاری شده ولی سبدها با نظر مستقیم سرمایه‌گذار اداره می‌شوند.
سبدگردان کیست؟
سبدگردان، شخصی حقوقی است که در راستای قرارداد بین سرمایه‌گذار و شرکت سبدگردان وظیفه دارد به‌جای سرمایه‌گذار خرید و فروش کرده و سرمایه را مدیریت کند. این قرارداد در راستای خرید و فروش سهم و اوراق بهادار تنظیم شده و تمام هدف آن کسب منفعت برای صاحب سرمایه است. این اوراق شامل وجه نقد، سهام، اوراق خزانه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری اوراق سکه بهار آزدی و… هستند و مالکیت این سبد به‌طور کامل به سرمایه‌گذار تعلق دارد و تنها مدیریت آن در راستای رسیدن به هدف مالی سرمایه‌گذار بر عهده سبدگردان است.
ارائه این خدمت مالی حدود نیم قرن پیش اغاز شد و در بازار ایران نیز پس از صندوق‌های سرماه‌گذاری معقوله سبدگردانی مورد توجه افراد قرار گرفت است. اما به‌طور کلی سبدگردانی حدود یک دهه است که به طور غیر رسمی در بورس تهران وجود داشت.
سبدگردانی به چه صورتی اجرا می‌شود؟
برای بهرهگیری از خدمات سبدگردانی ابتدا باید به یکی از شرکت‌های سبدگردانی مجاز مراجعه کرد و پس از تکمیل فرم ریسک‌سنجی و توافق بر نحوه‌ی چینش سبد و دارایی‌ها بر اساس نتیجه فرم و اهداف سرمایه‌گذار صورت می‌گیرد. سرمایه‌گذار می‌تواند به طور مستقیم نظرات خود را به سبدگردان اعلام کرده و در سبد تغییراتی ایجاد کند.
ویژگی‌های بهترین شرکت سبدگردانی
- مدیریت حرفه‌ای ریسک در سبدگردانی
- مشاوره و ریسک سنجی
- دارای تمام مجوزهای لازم از سازمان بورس و اوراق بهادار
- بررسی خوشنامی و عملکرد شرکت
- سنجش میزان بادهی شرکت برای پی بردن به خط مشی آن
- تیم متخصص و حرفه‌ای و مسلط به بازار سرمایه
شفافیت شرکت برای در اختیار گذاشتن اطلاعات
مزایای سبدگردانی
سبدگردانی روشی مطمئن با ریسک حداقلی است و زمان زیادی از سرمایه‌گذار نمی‌گیرد زیرا نیاز به دانش تخصصی نداشته و می‌توان به‌طور غیرمستقیم سرمایه خود را در بازار سرمایه سهیم کرد. از دیگر مزایای این نوع از سرمایه‌گذاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خرید و فروش سهام و سرمایه‌گذاری به‌طور اختصاصی
- سرمایه‌گذاری بر اساس ریسک‌پذیری شخص
- انعطاف‌پذیری بالای نحوه سرمایه‌گذاری
- امکان رصد روزانه و دسترسی کامل به سرمایه
- محدود نبودن سرمایه‌گذاری به سهام و استفاده از مواردی چون اوراق بهادار، صندوق طلا، گواهی کالا و…
- عدم نیاز به وقت یا دانش تخصصی بازار سرمایه
- سبدگردانی بر اساس دانش و مهارت افراد متخص در این زمینه
- تحلیل مداوم بازار توسط سبدگردان
- سود معاف از مالیات
معایب سبدگردانی
بدیهی است که هر عملی در مقابل مزایای خود معایبی نیز داشته باشد. به همین دلیل معایب آن را نیز ذکر خواهیم کرد:
- عدم آگاهی و انتخاب سبدگردان بدون مجوز
- مقدور نبودن تهیه حداقل سرمایه مشخص شده
محدودیت‌های سبدگردانی
سبدگردانی مدیریت اختصاصی دارایی‌های فرد بوده و بر اساس خط مشی فرد و اهداف مالی وی چیده می‌شود در نتیجه حداقل سرمایه مورد نیازی برای پذیرش سبدگردانی افراد تعیین می‌شود که البته در هر شرکت سبدگردان متغییر است. همچنین بستن قرارداد طولانی مدت نیز از قوانین سبدگردانی بوده و بسته به قرارداد منعقد شده میان شرکت و فرد این زمان بین 6 ماه تا یکسال متغییر است و در صورت خروج سرمایه زودتر از موعد سرمایه‌گذار ملزم به پراخت جریمه خواهد شد.
آیا تضمینی برای سبد گردانی از سوی سازمان بورس وجود دارد؟
خیر؛ سازمان بورس به هیچ شرکت و شخص سبدگردانی اجازه تضمین سود را نمی‌دهد مگر در موارد استثنا صندوق‌های سرمایه‌گذاری که سود آن‌ها در محدوده سود بانکی است و تنها راه برای اطمینان خاطر از وضعییت سبدگردان، بررسی عملکرد گذشته سبدها و همچنین تیم تحلیل حرفه‌ای می‌باشد.
کارمزد سبدگردانی
سبدگردان‌ها برای انجام فعالیت خود و به عنوان دستمزد از سرمایه‌گذار کارمزد دریافت می‌کنندو دریافت این کارمزد به شرایط و نوع قرارداد و توافق طرفین قابل تغییر است. مابق قانون سبدگردان اجازه تضمین س.د به سرمایه‌گذار را نداشته و به همین جهت برای رضایت خاطر مشتری شرایط خاصی را برای دریافت کارمزدخود لحاظ می‌کنند؛ به این مهنا کهدریافت کارمزد در صورتی است که میزان سود کسب شده در مدت سبدگردانی بالاتر از سود متعارف بانکی باشد و در صورتی که نتوانند بازدهی بیشتری از نرخ سود سپرده بانکی کسب کنند کارمزدی نیز دریافت نخواهند کرد.
کارمزد دریافتی سبدگردان به صورت درصدی و از سود مازاد بر نرخ سود سپرده کوتاه مدت بانکی تعریف شده و مطابق با قانون در صورت ضرر سرمایه‌گذار کل مقدار ضرر حاصل شده متعلق به سرمایه‌گذار بوده و سبدگردان خسارتی از این بابت پرداخت نمی‌کند.
شرایط سبدگردانی شرکت سبدگردان آرمان آتی
شرکت سبدگردان آرمان آتی برای فراهم کردن امکان سرمایه‌گذاری با حداقل سرمایه، سرمایه پایه را 100 میلیون تومان در نظر گرفته و پس از ریسک سنجی و انعقاد قرارداد با نظر طرفین و مطالعه بندها توسط سرمایه‌گذار سبدگردانی بر اساس هدف مالی شخص انجام شده و سرمایه‌گذار امکان نظارت کامل و روزانه را بر سبد خود دارد. همچنین مدت زمان قرار داد سبد از 6 ماه به بالا نیز قابل مذاکره است.